yazılar

Günümüzden yaklaşık 66 milyon yıl önce yeryüzüne hakim olan sürüngenler sınıfından olan dinozorlar toplu biçimde yok oldular. Sadece dinozorlar değil dünyadaki canlı türelinin bazı hesaplara göre yüzde doksanından fazlası bu felakette yok oldu. Dünyamız birçok kez toplu yok oluşla karşı karşıya kaldı. Fakat hayatta kalan bazı canlı türleri yaşamı bugünlere taşıdı. Bugün dünyamızın en büyük toplu yok oluşlarından birinin nedenini ve sonuçlarını ortaya koymaya çalışacağım.

Bundan 66 milyon yıl öncesine kadar dünyamızın hakim gücü olan dinozorlar birdenbire yok oldular. Bununla ilgili birçok teori ortaya atıldı. Bu konuda dünyanın birçok yerinde çeşitli arazi ve laboratuvar araştırmaları yapıldı. Bugün ortaya konan kayıtlar Meksika’nın Yukatan bölgesine düşen 12 km çapında ve 3 trilyon ton ağırlığında bir göktaşının, saniyede 20 km hızla yere çarpması sonucu yaklaşık 100 km çapında ve 30 km derinliğinde bir krater oluşturmuştur. Çarpışmanın etkisiyle dünyamızın yerkabuğu oynamıştır. Bu basınç trilyonlarca ton toz ve gazın atmosfere ulaşmasına yol açarken, şok dalgaları tüm dünyayı defalarca dolaşmıştır. Bunun yanında çarpışma ısısıyla dünyanın birçok yerinde yangınlar çıkmış, gökten yağan ateş topları birçok canlıyı yok etmiştir.

Toz ve gazların atmosferi örtmesiyle güneş ışınları dünyaya ulaşamamış ve bir süre sonra çarpışma sırasında sıcaktan yanan dünya bu kez karanlığa gömülmüş ve şiddetli soğuklar dünyayı kaplamıştır.

Uzun süreli soğuk ve karanlık bir dönem başlamış, ilk felaketten sağ çıkan canlılar zehirli asit yağmurları, açlık, kuraklık ve soğuktan ölmeye başlamışlardır.

Çarpışmanın dünyamızın yerkabuğu üzerine uyguladığı ani basınç sebebiyle birçok yerde volkan patlamaları başlamıştır. Bunun en büyüğü bugünkü Hindistan’da yer alan Deccan bölgesinde büyük bir volkanik patlamadır. Bu patlama atmosfere daha fazla zehirli kükürt ve sülfür gazı yayılmasına neden oldu. Bu da daha fazla canlı türünün yok olmasına neden oldu. 30.000 ile 50.000 yıl süren bu volkanik hareketler sırasında Deccan Platosu’nda 2.000 metre kalınlığında ve 520 bin km kare genişliğinde bir lav örtüsü meydana geldi.

66 milyon yıl önce meydana gelen kitlesel yok oluş ani ve hızlı olsa da ilerleyen zamanlardaki volkanik hareketler bu yok oluşun daha geniş ölçekli olmasına katkı sağlamışlardır.

Dünyamız bundan sonra da kitlesel yok oluşlar görecektir. O zaman geldiğinde de canlı türlerinin önemli bir kısmı ortadan kalkacak, yerlerine gelecek olan yeni türler, yeni bir yaşam kuracaklardır.

Patlamanın şiddetiyle atmosfere fırlayan kayaçlar bir süre sonra ateş topu olarak yere düşmeye başlamıştır. Bu da yangınlara sebep oluyordu.Dünyamızın ısısını yükselterek birçok türün aniden yok olmasına neden olmuştur. Bunu bir süre sonra şiddetli soğuma izleyecekti.

Çarpışmanın bilgisayarda oluşturulan modeli. Çarpışmanın şiddetiyle dünyadan fırlayan bazı kayaçların Ay yüzeyine kadar ulaştığı tahmin edilmektedir.

Çarpışma bölgesi ve kraterin radar görüntüsü. Çarpışmanın eğik açıyla meydana gelmiştir.

Çarpışma kraterinin gravite görüntüsü. Beyaz noktalar krater çevresinde yer alan bir dizi obruğu göstermektedir.Mayalar bu obrukları, kendilerine su sağladığı için kutsal saymışlar ve bu obruklarda bir çok kişiyi kurban etmişlerdir.

Çarpışma alanının harita ve modelleri.

1988 yılından 2019 Mart ayına kadar atmosferimize girip dünyamıza ulaşan astreoidlerin büyüklükleri ve düştükleri alanlar gösterilmektedir. Dünya yüzeyinin büyük kısmı su olduğundan astreoidler okyanuslara daha fazla düşmektedir.