SÜPER VOLKANLAR MEDENİYETİMİZİ ORTADAN KALDIRABİLİR Mİ?

Dünyanın katmanları.İnce yer kabuğu katıdır, onun altı ise sıcak ve erimiş kayaçlardan oluşur. Biz aslında bir ateş topunun üzeride yaşamaktayız.

Volkanlar çok eski zamanlardan beri insanların hayretle izlediği, korktuğu, bazen de ilahi gazap olarak gördüğü doğal olaylardandır. Dünyamızın üzerinde katı olan ince kabuğun altı sıcak kayalardan ve erimiş kayaç olan magmadan oluşur. Dünyamızı bir futbol topu olarak düşünürsek, topun üzerine yapıştırdığımız kağıt parçası katı yer kabuğunu temsil eder;  geri kalan kısım sıcak ve erimiş kayaçlardır. İşte bundan dolayı dünya üzerinde çok sayıda volkan bulunur.

Dünya yüzeyi, sürekli olarak erimiş(sıvı) magmanın üzerinde yüzen katı plakalardan oluşur. Bu hareket depremlere neden olur ve yerkabuğu sürekli olarak yenilenir.

Volkanlar milyonlarca yıldır yeryüzünü değiştirmektedir. Bu normal bir süreçtir. Üzerinde yaşadığımız ince yerkabuğu sürekli olarak hareket eder. Bu hareket sıcak erimiş magmanın üzerinde gerçekleşir. Yılda ortalama 2-3 santimetre olur bu hareket. Yerkabuğunun  altında kıtaları ve okyanus tabanını hareket ettiren bu kuvvet yerkabuğunu yırtarak, yeryüzüne çıktığı yerlerde volkanları oluşturur.

Isınıp hafifleyen maddenin soğuk ve ağır maddenin üzerine çıkması gibi, sıcak ve hafif olan magma da soğuk ve katı kayaçları delerek yeryüzüne çıkar.

Sıcak magmanın sürekli olarak merkezden yukarıya doğru hareket etmesi yerkabuğunun zayıf noktalarını yırtar,  buralarda volkanları oluşturur.

Volkanlar aktif ve sönmüş olarak isimlendirilir. Aktif olanlar, düzenli olarak yeryüzüne sıcak kül ve erimiş kayaç fırlatan volkanlardır. Bazı volkanlarsa ‘’uyuyan devler’’ yada ‘’süper volkan’’ denilen devasa patlamalarla kendini gösteren volkanlardır.

Süper volkanlar, 100 bin ile 800 bin yıl arasında patlayan  volkanlardır. Patladıklarında yeryüzündeki yaşamı tümüyle etkilerler. Birçok canlı türünün yok olmasına neden olurlar. Hatta bazı süper volkan patlamalarında dünyadaki yaşamın yüzde doksanı yok olmuş, yeni canlı türleri yeryüzünde ortaya çıkmıştır.

Günümüzde medeniyetimiz üzerinde de süper volkan tehdidi artmıştır. Bugün bilim yeni bir süper volkanın ne zaman patlayabileceğini hesaplamaya çalışmaktadır. Çünkü şu anda tespit edilen 7-8 süper volkanın bir tanesi her an harekete geçmeyi bekliyor gibi görünüyor. Bu birkaç on yıl içinde de olabilir, birkaç yüz yıl içinde de . Artık olacağını biliyoruz. Sadece zamanını bilmiyoruz.

Günümüzde bir süper volkanın harekete geçmesi durumunda insanlığın kurduğu medeniyet büyük oranda yok olacaktır. Hatta milyarlarca insanın ölümüne neden olabileceği düşünülmektedir.

Süper volkanlar patladıkları bölgeyi ve çevresini tamamen yok ederler. Yalnız en büyük tahribat asıl bundan sonra başlar. Çok güçlü olan bu patlamalar atmosfere milyarlarca ton sıcak gaz ve kül fırlatır. Bu küller 25-30 bin metreye yüksekliğe kadar ulaşır ve atmosferin üst katmanlarındaki rüzgarlarla bütün atmosfere yayılır. Küller güneş ışınlarının büyük bir kısmını uzaya geri yansıtarak dünyaya ulaşmasını engeller. Karanlıkta kalan yeryüzünde bitkiler fotosentez yapamaz ve kurur. Dünya hızla soğumaya başlar. Bu da  küçük bir buzul çağına neden olur. Buna volkanik kış denir. Birkaç on yıl sürebilecek bu durum sırasında uyum gösteremeyen  tüm canlılar ölür. Mevsimler büyük ölçüde ortadan kalkar, yılın büyük bölümünün kış olduğu yeni bir mevsim süreci başlar. Bu insanlar için kıtlık ve hastalık demektir. İnsan nüfusunun büyük bir çoğunluğu bu süreçte ölür. Geriye kalanlarsa yeni ortama uyumlu alarak kendilerine yeni bir medeniyet kuracaklardır. Süper volkanın etkileri ortadan kalktığında, artık dünyamızda yeni bir yaşam ortaya çıkmaya başlayacaktır. 
Buzullarda hapsolan küllerin analiz edilmesi, keşfedilen süper volkanlar ve bunlarla ilgili İncelenen kayıtlar bu gerçeği ortaya koymuştur. Geçmişte yaşandığı gibi belki yakın bir gelecekte de Dünyamız kendini küllerinden yeniden ortaya çıkaracaktır.

Volkanik araziler verimli olduğundan, Dünya üzerindeki volkanlar çevresinde çok sayıda yerleşim kurulmuştur.

Bu yerleşimler bazen ölümcül patlamalarla yok olmaktadır. And dağlarında bir köylünün sıcaklığı 400 ile 1200 derece olan  piroklastik kül akıntısında yanmış bedeni.

Volkanik püskürme sonucu atmosferde sürtünmeden dolayı yıldırımlar oluşabilir.

Bir volkanik püskürme sonucu yükselen kül yağmur biçiminde yağmaktadır. (Kamçatka-Rusya)

Alaska'daki bu volkan gaz ve külü 12.000 metrenin üzerine kadar fırlatmıştır.

Bir volkanik patlama.

Hawai'deki Kilauea volkanından okyanusa kan lavlar. Bu lavlar binlerce yıl içerisinde birikerek yeni adalar oluşturmaktadır.

Okyanustaki ölümcül güzellik. Ateş, su bir arada ve buharlaşan okyanus suyu.

Bir stratovolkan olan İtalya'daki Etna . Avrupa kıtasının en aktif volkanıdır.

1991 yılında Filipinler'de patlayan Pinatubo volkanı iki yıl boyunca dünyanın ortalama sıcaklığını bir derece kadar düşürmüş ve daha soğuk bir kış yaşanmasına neden olmuştur. Ülkemizde de kış sert geçmiş ve o yıl birçok yerde günler süren yoğun kar yağışları meydana gelmiştir.

Geçmişte patlayan süper volkanlar ile günümüzde patlayan yıkıcı volkanların karşılaştırılması.Son iki yüzyılda patlayan bütün volkanları birleştirseniz bile bir süper volkan yapmaz. İşte süper volkanın gücü bu kadar büyüktür.

Bir süper volkan olan Yellowstone volkanının yakın zamanda patlaması beklenmektedir. 640 bin yıldır uykuda olan süper volkan son yıllarda hareketlenmeye başlamıştır. Fotoğrafta kalderadaki sıcak su çıkışı görülmektedir.

Endonezya'daki Toba süper volkanı MÖ 70.000 yılında patladığında insanlık yok olmanın eşiğine gelmiştir. Patlama o kadar kuvvetli olmuştur ki binlerce kilometre ötedeki Hindistan bile 15 cm kalınlığında külle kaplanmıştır. Süper volkanlarda patlama o kadar büyük olur ki yerinde büyük bir çukur oluşur. Bu Toba Gölü son patlamanın meydana getirdiği çukurun suyla dolmasıyla oluşmuştur. Volkanik çukurlara 'kaldera' denir.

Toba süper volkanıyla tarihteki büyük volkanların karşılaştırılması.Toba patlamasından 5 yıl sonra dünyanın ortalama sıcaklığı -5 ile -30 arasında seyretmiştir. Dünyadaki insan sayısının bu patlamadan sonra 1000 ile 10.000 kadar kaldığı tahmin edilmektedir.

Bazı bilim insanları ise yakın gelecekte bir süper patlama olmayacağını, süper volkanların henüz bu aşamaya gelmediğini ileri sürmektedirler.

                                                    Bedrettin DEMİRTAŞ